Dr.Alev Özsarı  "Liv Hospital İç Hastalıkları Uzmanı" 

Yazın getirdiği en ciddi hastalık güneş çarpmasıdır. Güneş çarpması, aşırı sıcak nedeniyle beden ısısını ayarlayan mekanizmanın yani termoregülasyon sisteminin  bozulması sonucu ortaya çıkan bir hastalık tablosudur.

Güneş çarpması nedir?

Yazın getirdiği en ciddi hastalık güneş çarpmasıdır. Güneş çarpması, aşırı sıcak nedeniyle beden ısısını ayarlayan mekanizmanın yani termoregülasyon sisteminin  bozulması sonucu ortaya çıkan bir hastalık tablosudur. Vücudun kendi ısısını düzenlemek için olan terlemeyi yeterince gerçekleştirememesi durumudur. Ayrıca sıcaklarda aşırı terleme sonucu fazla miktarda sıvı ve elektrolit kayıpları sonucunda da vücut sıcaklığı yükselmeye başlayabilir. 

Güneş çapması en çok kimleri etkiler?

Bu durumdan en çok çocuklar, yaşlılar, kronik hastalıkları olanlar ve aşırı alkol alanlar etkilenir. 

Güneş çarpmasının en önemli belirtileri nelerdir?

Yüksek ateş, baş ağrısı, nabız hızında ve solunum sayısında artma, tansiyon düşüklüğü, aşırı yorgunluk, bitkinlik hali. Güneşe maruz kalma uzadıkça ve müdahale edilmedikçe ağrılı kramplar, kalpte ritim bozukluğu, bulantı- kusma-ishal, huzursuzluk, havale, bilinç bulanıklığı, koma ve ölüm gelişebilir. 

Güneş çarpmasına karşı ne tür önlemler alınabilir? 

Fazla güneşte kalınmamalıdır.

Susamayı beklemeden bol su ve maden suyu içilmelidir. (Tansiyonu olanlar maden suyunu dikkatli tüketmelidir.) 

Yiyeceklere dikkat edilmeli, ağır ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalı, sık aralıklarla sebze ve meyveden zengin beslenilmelidir. Proteinden zengin gıdalar azaltılmalı, alkol ve kafeinden kaçınılmalıdır. Özellikle sıcak günlerde alkol ve kafein almak vücudun ısısını ayarlayan mekanizmayı olumsuz etkiler.

Giyeceklere dikkat edilmeli, mevsime uygun, vücudun sıcaklığını çok yükseltmeyecek pamuklu ve keten gibi terletmeyecek kumaşlar tercih edilmeli, açık renkli kıyafetler giyilmelidir. Güneşten korunmak için geniş kenarlı şapkalar takılmalıdır. 

Ultraviyole ışınlarının en yoğun olduğu 11.00-15.00 saatleri arasında, güneş altında spor faaliyetleri yapmaktan kaçınılmalıdır. Sık sık duş alınmalıdır.

Güneş çarpmasında nasıl yardım etmek gerekir?

Hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, giysileri çıkarılmalı, düz yatırılmalı, bacakları yukarı kaldırılmalı ve ciltten buharlaşma sağlayacak şekilde soğutulmalıdır. 

Ilık -çok soğuk olmayan su banyosu yaptırılabilir veya koltuk altı, boyun ve kalçalarına soğuk kompres uygulanabilir.

Bilinci açıksa bol su ve tuzlu ayran verilmeli. Şuur bulanıklığı, havale geçirme gibi belirtiler varsa vakit geçirmeden hastaneye götürmelidir.

Kas krampları, serin bir yerde dinlenme ve bol sıvı almaya rağmen 1 saatten uzun sürerse yine doktora başvurulmalıdır. Hastanın soğutulması ve yeterli sıvının verilmesi önemlidir. 

Ateş düşürücülerin faydası yoktur, hatta verilmesi sakıncalı olabilir.

Güneş çarpması sonucunda neler oluşabilir?

Hafif güneş çarpmasında, tansiyon düşüklüğü, ateş, bitkinlik olur. Sıvı kaybı ve ateş artışı devam ederse, bilinç kaybı ve nörolojik bozukluklar ortaya çıkar,  koma ve ölümle sonuçlanabilir.

Sıcaklarda bol sıvı tüketimi neden önemlidir?

Sıcak havalarda nem arttığında terleme ile sıvı kaybederiz. Kaybedilen sıvı ve sodyumu yerine koymak gerekir. Su ile birlikte tuzlu ayran ve maden suyu da önerilir. Ancak tansiyon sorunu olanlar bunları dikkatli tüketmelidir. 

Güneş çarpması hangi hastalıkları tetikleyebilir?

Güneş çarpması yaşlıları, kronik hastalığı olanları ve çocukları daha çok etkiler. Yüksek tansiyonu olanlarda, diyabeti olan ve özellikle insülin kullanan diyabetli hastalarda, kalp hastalarında, böbrek hastalarında sıvı kaybı nedeniyle daha erken ve ölümcül sonuçlar ortaya çıkar.

Çocuklarla ilgili neler yapmak gerekir?

Çocuklar güneşe karşı daha hassastırlar. Hem ciltleri hassastır, hem de susuzluğa karşı kendilerini koruyamazlar. Bu yüzden çocuklara bol su verilmelidir. 2 yaş altı çocuklar güneşe fazla çıkarılmamalı, güneş vuran araba içinde uzun süre tutulmamalıdır.

10 Adımda Güneşten Korunun

Susamayı beklemeyin, bol su için. Açık renk ve bol giysi giyin, şapka takın. Alkol ve kafein tüketmeyin. Saat 11.00 ve 16.00 arası güneşe çıkmayın. Dışarı çıkarken güneş koruyuculu kremler sürün. Yansıyan ışınların bile zarar verebileceğini unutmayın. Kronik hastalıklar varsa serin bölgelere seyahat edin. Spor yapıyorsanız erken saatte ya da akşam yapın. Bronzlaşmak için saatlerce güneş altında yatmayın. Evde ve ofiste yaşam alanlarınızı serin tutun. Güneşin sizi yakmadan ısıtmasını ve sağlığınızsa katkı vermesini sağlayın.